Kiedy powstała piłka?
Pomimo wielu odkryć archeologicznych, rozwoju techniki i komputeryzacji nie jesteśmy w stanie dokładnie określić daty i miejsca powstania pierwszej piłki. Niemniej jednak w wielu przekazach pojawiają się wzmianki na temat zabaw i gier, w których używano przedmiotów przypominających współczesną piłkę. Sięgając aż do lat od ok. 2020 do 1793 p.n.e., na egipskim grobowcu w Bani Hassan znajdują się płaskorzeźby pokazujące osoby rzucające do siebie okrągłymi przedmiotami. Kilkaset lat później, także w Egipcie, około 1400 roku p.n.e., zabawy dzieci piłkami z papirusu, trzciny, drewna lub kości słoniowej dokumentują odpowiednie ilustracje.
Tymczasem kolejne wzmianki o odkryciu przedmiotów przypominających piłkę pochodzą obu Ameryk. W Meksyku archeolodzy odkryli gumowe piłki pochodzące z ok. 1600 r. p.n.e., jak również figurki graczy szacowane na 1200 r. p.n.e. Pomiędzy Flagstaff w Arizonie a Hondurasem odkryto około 1500 starożytnych, otoczonych kamiennymi ścianami boisk piłkarskich używanych przez Olmeków (ok. 1500-400 p.n.e.). Korzystali z nich później Majowie i Aztekowie, którzy stosowali odpowiednio nazwy pok'ta'pok i tlachtli.
Jak grano w piłkę w Starożytności?
Gra w piłkę przyjmowała różne formy. Grano w nią za pomocą rąk, nóg oraz różną ilością graczy. Boiska dawnych czasów najczęściej miały kamienną płytę, narażającą graczy na wiele kontuzji. Niektóre piłki miały dość spore rozmiary i wagę. Jedną z największych i najcięższych piłek była 4,5-kilogramowa kula powstała w procesie gotowania surowego lateksu pozyskiwanego z soku odpowiednich roślin. Używanie tak dużej i ciężkiej piłki niosło za sobą ryzyko urazów, którym próbowano przeciwdziałać, nosząc grube ochronne ubrania oraz skórzane rękawice. Już w tak odległych czasach na boiskach można było zaobserwować prototypy dzisiejszej bramki w postaci kamiennych pierścieni, przez które musiała przelecieć piłka, aby drużyna uzyskała punkty.
Grecy, Chińczycy i Celtowie też grali w piłkę
W VIII w. p.n.e Grecy wymyślili piłkę zrobioną ze świńskiego pęcherza nadmuchanego powietrzem za pomocą drewnianej rurki. Dzięki zdecydowanie niższej wadze i osiągniętemu kształtowi piłka ta przybrała bardziej kulistą formę. Dodatkowo nadmuchany pęcherz pokrywano specjalnie przygotowaną skórą, aby wzmocnić ją przed uszkodzeniami mechanicznymi. Gra w piłkę pojawiła się też ok. 500 roku p.n.e. w Chinach. Chińczycy stworzyli piłkę do kopania nogami uszytą z surowej skóry wypełnioną końskim włosiem. W VI wieku n.e. pomysł odbijania skórzanej piłki trafił z Chin do Japonii. Gra nosi nazwę Kemari, co w tłumaczeniu oznacza "piłkę kopaną" i polega na utrzymaniu piłki w powietrzu przez grupę kilkunastu graczy. Kolejne wieki i upływ czasu przynoszą większe rozmiary piłek produkowane podobną techniką z pęcherzy jagnięcych lub kozich. Takim piłkami bawiły się plemiona Celtyckie co potwierdzają dokonane odkrycia na zamieszkiwanych przez nich terenach.
Zakaz gry w piłkę w Anglii
Skoro już "wróciliśmy" na kontynent europejski to warto zwrócić uwagę na jedną z najstarszych wzmianek o grze w piłkę nożną. Pochodzi ona z 1315 r. Wówczas król Edward II starał się ukrócić hałaśliwą, ludową grę z użyciem dużych piłek. Próba ta spełzła na niczym, gdyż jego następca król angielski Edward III w 1349 roku ponownie usiłował zakazać tej gry. Dopiero w 1477 r. został po raz pierwszy wydany zakaz grania w Anglii w fute-ball.
Zapisy kronikarskie z wieków XVI-XVII nie obfitują w obszerne informacje o rozwoju piłki nożnej. W istniejących źródłach można znaleźć wzmianki o grze przypominającą piłkę nożną. Gra polegała na rzuceniu piłki na pole gry, po czym rywalizujące grupy usiłowały ją zdobyć lub przejąć, a potem doprowadzić do własnego obozu lub innego ustalonego miejsca. Być może w ówczesnych meczach uczestniczyły sąsiadujące wsie, a terenem gry był obszar między nimi. Brak reguł rozgrywek doprowadzał do walk pomiędzy wsiami.
Pierwsze zasady gry w piłkę nożną
Zasady zostały jednak spisane w październiku 1863 roku. Wówczas przedstawiciele kilkunastu szkół średnich grających w piłkę nożną postanowili spisać zasady gry. W czasie rozmów i głosowania nad zasadami ustalono, że jedyną osobą, której wolno używać rąk w trakcie meczu jest bramkarz. Te spisane w Londynie zasady gry są do dzisiejszego dnia przechowywane i udostępnione do oglądania w muzeum w Manchesterze. Wówczas też założono Stowarzyszenie Futbolowe. Ważne zmiany piłka do gry w piłkę nożną przechodzi w 1870 roku. Wówczas pęcherz zwierzęcy zostaje zastąpiony gumowym balonem z wentylem do pompowania. Raptem dziesięć lat później — w 1880 roku angielski rzemieślnik z Yorkshire stworzył skórzaną kulę podzieloną na łaty, szytą ręcznie nićmi i ze skórzanym wentylem, przez który była nadmuchiwana. Od tego czasu piłka do gry w piłkę nożną podlega wielu procesom ulepszania, ale jej kształt pozostaje niezmienny do dziś.
Ta krótka wyprawa przez fakty związane z rozwojem piłki, pokazuje, że jej fenomen opanował cały świat. W zależności od położenia geograficznego gramy w gry zespołowe lub indywidualne, piłkami o różnej wadze, wielkości i z różnego materiału. Obecnie piłki wykonywane są z wielu coraz bardziej nowoczesnych i odpornych materiałów, pozwalających na długie używanie jednego sprzętu co pozytywnie wpływa na ekologię. Piłki wytwarzane z plastiku i jego pochodnych w wielu przypadkach powstają z materiałów z recyklingu.
O historii Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej przeczytasz 👉 tutaj.